Η ΝΕΑ ΜΕΓΑΛΗ ΦΟΥΣΚΑ
Η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα ασχολείται επισταμένως με την αναζήτηση της αιτίας η οποία θα προκαλέσει την επόμενη κρίση στην οικονομία. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι εστίες ανησυχίας εντοπίζονται στην αγορά μετοχών, η οποία στις αναπτυγμένες χώρες βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά, σε μία κρίση χρέους του δυτικού κόσμου καθώς και στην επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα. Εξίσου σημαντικό αλλά λιγότερο γνωστό θέμα αποτελεί η παγκόσμια συνταξιοδοτική δαπάνη και το κατά πόσον αυτή μπορεί να εξυπηρετηθεί.
ΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΝΤΡΟΠΗΣ
Κάθε περίπατος στο κέντρο του Λονδίνου αναδεικνύει το αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό μεγαλείο της αγγλικής πρωτεύουσας. Ο πλούτος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στο ζενίθ της αντιπροσωπεύεται στα βικτοριανά κτίσματα και στη γενναιόδωρη ρυμοτομία, η οποία καθιστά το Λονδίνο μία από τις πιο πράσινες πόλεις της Ευρώπης. Οι περισσότεροι τουριστικοί προορισμοί στον κόσμο επιδιώκουν να δημιουργήσουν την εικόνα ενός αψεγάδιαστου ιστορικού κέντρου με αριστοκρατικές συνοικίες οι οποίες λειτουργούν ως ένα είδος διαφήμισης. O Grenfell Tower, ωστόσο, αντιπροσωπεύει μια παράλληλη πραγματικότητα στη χλιδή της Oxford Street και του Chelsea.
BREXIT ΚΑΙ GREXIT
Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στο οποίο ετέθη το ερώτημα για το κατά πόσο η κυβέρνηση έπρεπε να δεχτεί τους όρους του πακέτου διάσωσης των δανειστών, οι οποίοι εμπεριείχαν μια σειρά μέτρων δημοσιονομικού κυρίως χαρακτήρα. Σε πολύ μεγάλο βαθμό το δημοψήφισμα μετατράπηκε σε ψήφο προς την ίδια την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, με τους υποστηρικτές του «ναι» να ονομάζουν το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη», ανάγοντας την παραμονή της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια στο κυριότερο διακύβευμα αυτής της διαδικασίας.
ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΚΗ ΑΓΟΡΑ
Η πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου στην Κούβα έστρεψε την προσοχή μας εκ νέου στην επενδυμένη με μια μυθική αχλή χώρα της Καραϊβικής. Οι ομοιότητες της Κούβας με την Ελλάδα θα έπρεπε να είναι ελάχιστες. Τι κοινό θα μπορούσε να έχει ένα περιχαρακωμένο σοσιαλιστικό έθνος με μια σύγχρονη δυτική δημοκρατία; Η χρήση ενός ακραίου παραδείγματος, ωστόσο, μπορεί να διαφωτίσει κάποιες ιδιαίτερες πλευρές της ελληνικής αντίληψης και να εξακριβώσει το πώς επιτυγχάνεται η «σοσιαλιστική επαγγελία». Στην Κούβα η απόλυτη κυριαρχία του γραφειοκρατικού κράτους στη ζωή των πολιτών και η συντήρηση μιας ισχυρής επιφύλαξης, αν όχι απέχθειας, προς τις νεοφιλελεύθερες θεωρίες και τις παγκόσμιες αγορές αντιτίθενται αποφασιστικά στις κυρίαρχες τάσεις της παγκόσμιας οικονομίας. Παράλληλα, η επίδραση του συστήματος αυτού στην οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων αναπόφευκτα επηρεάζει και την ψυχοσύνθεση του λαού.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΗΤΩΝ
Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στο οποίο ετέθη το ερώτημα για το κατά πόσο η κυβέρνηση έπρεπε να δεχτεί τους όρους του πακέτου διάσωσης των δανειστών, οι οποίοι εμπεριείχαν μια σειρά μέτρων δημοσιονομικού κυρίως χαρακτήρα. Σε πολύ μεγάλο βαθμό το δημοψήφισμα μετατράπηκε σε ψήφο προς την ίδια την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, με τους υποστηρικτές του «ναι» να ονομάζουν το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη», ανάγοντας την παραμονή της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια στο κυριότερο διακύβευμα αυτής της διαδικασίας.
ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ FED ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στις 16 Δεκεμβρίου 2015 η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ έλαβε την ιστορική απόφαση να αυξήσει το βασικό της επιτόκιο κατά 25 μονάδες βάσης, για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν μία δεκαετία. Το επιτόκιο χρηματοδότησης παρέμενε αμετάβλητο από το 2008, οπότε και μειώθηκε σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα, για να αντιμετωπιστεί η ύφεση που προκάλεσε η παγκόσμια κρίση. Αν και η ελληνική καθημερινότητα φαντάζει με μια πρώτη ματιά αποξενωμένη από αυτό το γεγονός, μια απλή ανάλυση μπορεί να καταδείξει ότι πολλές πτυχές της οικονομίας επηρεάζονται στην πραγματικότητα από την εξέλιξη αυτή.
Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΜΙΑΣ ΚΡΙΣΗΣ
Βιβλικές καταστροφές γνώρισε ο τόπος πολλές, καμία όμως δεν έμεινε γνωστή ως «κρίση». Ο χαρακτηρισμός αυτός περιθάλπει την πεποίθηση – παραδοχή ότι η προϋπάρχουσα κατάσταση ήταν η φυσιολογική ενώ η σημερινή η παράλογη. Πριν το Μνημόνιο άλλωστε η Ελλάδα αποτελούσε για όλους παράδεισο επίγειο. Μας λένε ότι υπήρχαν παχυλοί μισθοί, χαρούμενοι άνθρωποι και ότι τα κέντρα δούλευαν έξι μέρες τη βδομάδα. Το μόνο που δεν ακούσαμε είναι για καταρράκτες με μέλι. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα; Θυμάται κάνεις τις τυρόπιτες των 100 δραχμών, τον πληθωρισμό ή τι σήμαινε ένα ταξίδι στην Ευρώπη το 1998; Αυτά βεβαίως τώρα είναι αρχαία. Κατάκοπος παππούς σε ουρά τράπεζας μου εξομολογήθηκε πόσο λυπάται τη γενιά μου για το μέλλον της. Το ’60 λέει, κατέβαινες στην Ομόνοια και έβρισκες μεροκάματο. Δεν μας είπε πόσες δεκάρες. Πού έμενε και με τι συνθήκες. Πόσες μέρες δούλευε. Με τι ασφάλιση. Υπήρχε όμως προκοπή, θα σου πει. Πράγματι όταν ξεκινάς από το τίποτα, η όποια προοπτική φαντάζει πιο σπουδαία, πιο ορατή. Η δουλειά των 400 ευρώ που υποτιμά ο Έλληνας δεν αποτελεί όνειρο για τους μετανάστες της Αχαρνών; Η ελπίδα λοιπόν για ένα καλύτερο μέλλον είναι σχετική. Και βεβαίως προϋποθέτει ένα χειρότερο παρελθόν. Και έτσι οδηγούμαστε στο ελληνικό αδιέξοδο. Πώς να ελπίζει κανείς σε κάτι καλύτερο όταν το ευνοϊκότερο αποτέλεσμα θα ήταν η ανάκτηση ενός μόνο μέρους της χαμένης ευημερίας. Η απάντηση βρίσκεται στη γέννηση μιας εποχής κρίσης. Η κρίση αυτή έχει κρατήσει πιο πολύ από το Β ‘ παγκόσμιο πόλεμο. Και θα κρατήσει μέχρι να καταλάβουμε ότι αυτό που θεωρούμε κρίση είναι η νέα πραγματικότητα, η νέα αλήθεια. Και θα παλέψουμε να συντηρήσουμε αυτήν την ψευδαίσθηση για να βολέψουμε την εθνική μας ακινησία. Θα εκλέξουμε παθολογικά ψεύτες πρωθυπουργούς, θα γιγαντώσουμε το Δημόσιο και θα συντρίψουμε κάθε ψήγμα δημιουργικότητας. Και ίσως του χρόνου να μαζεύουμε ακόμα αποδείξεις σε φακέλους. Υπάρχει βεβαίως και ο δρόμος της συνειδητοποίησης, δρόμος χωρίς ροδοπέταλα. Να αντιληφθούμε ότι κρίση δεν είναι αυτό που ζούμε αλλά η προϋπάρχουσα κατάσταση. Ότι τα μνημόνια δεν είναι παρένθεση αλλά σταυροδρόμι. Να γίνει εθνικός σκοπός η καταπολέμηση της δομικής ανεργίας και να μην αρκεστούμε σε ένα πασάλειμμα με τα ΕΣΠΑ. Όμως αυτό δε θα συμβεί. Η βραχύβια μνήμη θα κάνει το θαύμα της και θα ζητωκραυγάζουμε αυτόν που θα προσλάβει εποχικά στους δήμους και θα αυξήσει το βασικό μισθό κατά λίγα ευρώ. Γιατί τότε θα έχουμε βγει από τη κρίση. Και πιθανότητα θα βρίσκουμε μεροκάματο ξανά στην «Ομόνοια».